Commissie: veel schade aangericht bij afstandsmoeders en kinderen

DEN HAAG (ANP) – Vrouwen die vroeger hun kind moesten afstaan omdat ze ongehuwd zwanger waren geworden, hebben daar veel schade door geleden. Dat geldt ook voor de kinderen. Moeder en kind, en ook de vader, hadden “niet of nauwelijks een stem, laat staan enige regie”, oordeelt een commissie onder leiding van hoogleraar pedagogiek Micha de Winter. “Hierdoor is grote schade aangericht.”

Tussen 1956 en 1984 moesten ongeveer 15.000 ongehuwde moeders hun kind afstaan ter adoptie. Dat gebeurde bijvoorbeeld onder druk van familie of de kerk. Het ging vaak om jonge vrouwen, en zwangerschap buiten het huwelijk werd gezien als een grote schande. Men vond dat daar iets aan moest worden gedaan en “hierbij werden de wensen van de zwangere, en de verwekker als die in beeld was, niet gerespecteerd”.

Deze zogenoemde afstandsmoeders zagen het kind soms nooit meer terug, anderen kwamen pas na vele jaren met hen in contact. Kinderen kwamen soms in een tehuis, zonder een stabiele en liefdevolle omgeving.

Aansprakelijk stellen

Volgens het rapport kunnen moeders daar tot op de dag van vandaag last van hebben, “ook in hun latere leven was er sprake van schuldgevoel en schaamte, gebroken familierelaties en pijn”. De vaders, die ook hun kind kwijtraakten, “hebben zich onzichtbaar en buitenspel gezet gevoeld”. De kinderen zelf kregen een “gevoel er niet te mogen zijn” en dat ging niet weg, “ook niet als zij op latere leeftijd de redenen voor afstand beter begrijpen”.

Een van de afstandsmoeders probeerde de Staat aansprakelijk te stellen voor haar leed, met steun van Bureau Clara Wichmann. De vrouw was 22 en niet getrouwd toen ze in 1968 een kind kreeg. De rechtbank bepaalde echter dat de zaak verjaard was en het gerechtshof kwam in maart ook tot dat oordeel.

Volgens De Winter is de afstandsouders “ten onrechte een stem onthouden” en zijn de kinderen “ten onrechte te weinig gehoord.” De uitkomsten laten zien “dat we heel terughoudend moeten zijn om onze ideeën over wat een goed leven is op te leggen aan anderen als we die anderen zelf niet aan het woord laten”, stelt de pedagoog.

ANP