Hoogleraar: dubbelrol Rutte niet onmogelijk, wel onwenselijk

DEN HAAG (ANP) – Als demissionair premier Mark Rutte wordt benoemd tot secretaris-generaal van de NAVO voordat er een nieuw kabinet is, kán Rutte premier blijven. De functie als hoogste baas van de NAVO is “niet per se onverenigbaar” met het premierschap, maar in de praktijk is dat wel onwenselijk, zegt Bert van den Braak, bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis en parlementair stelsel. “Ik kan me niet voorstellen dat dit gaat gebeuren.”

Over eventuele ’twee petten’ van een premier in Nederland is niets geregeld, zegt Van den Braak tegen het ANP. Hoewel beide functies theoretisch niet met elkaar botsen, ziet Van den Braak toch een “onmogelijkheid” om beide functies te combineren. Als het demissionaire kabinet straks een nieuwe begroting moet opstellen, en dus ook die van Defensie, is het toch lastig als de premier die ook NAVO-topman wordt zich daarmee gaat bemoeien, geeft hij als voorbeeld. Ook in het geval Rutte pas in oktober bij de NAVO begint.

Steeds meer landen scharen zich achter Rutte als nieuwe NAVO-topman. Deze week spraken de Amerikaanse president Biden en de Duitse bondskanselier Scholz hun steun voor Rutte uit als opvolger van Jens Stoltenberg. De kandidatuur voor Rutte zou nu door zo’n twee derde van de NAVO-lidstaten worden gesteund. Alle 31 NAVO-landen moeten het eens zijn over de opvolging van Stoltenberg. De verwachting is dat de knoop op uiterlijk 4 april wordt doorgehakt.

Vervanger

Het is aannemelijker dat Rutte zijn premierschap opgeeft zodra hij wordt benoemd, vindt Van den Braak. Het is dan aan de VVD om met een vervanger te komen. Bij de formatie van Rutte IV is afgesproken dat het ministerie van Algemene Zaken aan de VVD toekomt. AZ is het ministerie van de premier.

Daarmee is niet gezegd dat VVD-minister en -partijleider Dilan Yeşilgöz naar het Torentje doorschuift. Volgens de hoogleraar kan het een andere VVD-minister worden, maar ook een VVD-Kamerlid zoals Sophie Hermans of een VVD’er van buiten het kabinet of Kamer.

Er zijn geen bijzondere regels verbonden aan de vervanging van een premier, weet Van den Braak. Het gaat net zoals bij de vervanging van bijvoorbeeld voormalig minister van Financiën Sigrid Kaag of ex-zorgminister Ernst Kuipers. De partij waar zij lid van zijn, in dit geval beide van D66, zorgt voor een opvolger. Die wordt per koninklijk besluit (KB) benoemd.

ANP